Bonjorn a totas e a totes !
Uèi dins la Mandadissa del dimècres, dins l’emission Lenga d’Òc de TèVéÒc, la familha Révellat, campanièrs de Nadalets de generacion en generacion dins Roergue, s’aprèsta per l’octava de Calenda : uèch jorn abans Nadal, jògan cada ser una seria de Nadalets, amb 5 campanas amb de sons diferents, dins lo cloquièr de Peiralèu.
Puèi, legissètz «Ador», un segond tèxte que nos prepausa Miquèl Gonin, sòci del CCOA, per participar a nòstra Mandadissa.
E per acabar, escotatz rodín que canta Leis alas dau temps.
Doblidetz pas de donar vòstre vejaire sus la Mandadissa en clicant sul boton : Donar mon vejaire sus la Mandadissa
Aujourd’hui dans la Mandadissa del dimècres, dans l’émission Lenga d’Òc de TèVéÒc, la famille Révellat, carillonneurs de Nadalets de génération en génération dans le Rouergue, se prépare pour l’octava de Calenda : huit jours avant Noël, ils jouent chaque soir une série de Nadalets, avec 5 cloches avec des sons différents, dans le clocher de Peyreleau.
Puis, lisez «Ador», un second texte que nous propose Miquèl Gonin, membre du CCOA, pour participer à notre Mandadissa.
Et pour finir, écoutez rodín qui chante Leis alas dau temps.
N’oubliez pas de donner votre avis sur la Mandadissa en cliquant sur le bouton : Donner mon avis sur la Mandadissa
En septembre passé, dans le Rouergue, le couple d’artistes Marie-Jo Fages et Jean-Michel Lhubac est allé filmer la famille Révellat, carillonneurs de génération en génération.
Ador
A l’ombra de la placeta, espotida per la nautor de la catedrala, i a un revolum de mond, un grand mirgalhadís de colors, un frejolum d’aire marin. Òm i arriba per de carrieròtas frejas e se descobrís aquel plan òrb de lutz e de vent. Subremontat de doas agulhas, a pro pena bicentenàrias, lo pòrge dels pilars bèls amaga, dins l’escurina, lo portal. Portal de las cinc ogivas, desseparat per un pèdrech escalprat en doas pòrtas totas claveladas de ferramentas. Pòrtas que cal dobrir per se veire al mitan de la bèla nau gotica. Aquí tot es drech, vertical, vertiginós. Las colomnas desplegan lor immensitat per portar, naut sus nòstre cap, un polit brancum de pèira. L’omenet banhat dins la flaira de la frejor de la pèira, dels ciris, de l’espotiment de las armas, quand sortís, vei pas mai que la vila, la vida e lo temps lo prautir.
En riba d’aquela verticalitat, sus un empont bastit a la lèsta, jògan dos actors. De scenetas sul flumi grand que descòpa la vila en doas partidas: l’obrièra e la borgesa.
Partida una: lo trobaire
Mos rèires venián del ròdol de Foish. M’an daissat lor nom. Dempuèi, d’aiga a rajat jols ponts. Ieu, Loís, lo quatren d’aquela familha, soi vengut engenhaire. Lausenjas a aqueles monges pontièrs que m’an instruit. D’aquelas annadas, qué ne dire? Una ambicion : èsser lo melhor. E lo melhor foguèri. Fins al punt que lo rei ven de me nomenar “Engenhaire per Guiana” amb la carga de donar a Baiona un pòrt. E amb aquò, lo borsicot s’es conflat de pèças d’aur.
Mas me soi enganat : Ador es capuda. Ai bastida una levada de fust; puèi l’ai afortida amb de maçonariá. Ai fach curar un canal de 900 canas. E Ador va totjorn al Bocau. Miladieu, un desenat d’ans de trimadís per pas res.
E aquesta annada ont, de temps immemorials, degun a pas jamai vista tombar tant de pluèja en tant pauc de temps. L’ocean es negre. Lo cèl es negre. La tèrra es roja. Baiona es blanca e Ador es capuda. Ador vòl totjorn anar cap al nòrd. Sègre sa maire, totjorn, de longa.
Los trabalhadors an paur e se son retirats. L’aigat amenaça. Niva es gròssa e sas aigas se juntan gaireben amb las d’Ador…
Partida doas: lo bramasopa
M’apèli Miquèl. Miquèl d’Anglet, vilatjòt de païsans paures. En l’an 1571, Loís de Foish cercava d’òmes per terrassar. Soi pro valent mas sovent, quand sopavi, aviái pas dinnat. Me soi logat per un sòu per jorn. Tot just de que noirir la familha. D’ans e d’ans, cada jorns que Dieu fa, terrassèri, portèri de pèiras sul baiard, plantèri de palfics. Puta de trimadís que d’òmes ne morisson de lassièra, de fam, d’accident dins un darrièr badal d’eternitat. Òbras misteriosas per ieu mas que m’an fach viure, ieu e ma familha. Per ieu, la vida es passada coma l’aiga d’aquel flumi.
Uèi, la pluèja tomba, tomba dempuèi un bèl brieu, dos jorns de contunh.
Lo mèstre de l’òbra vòl qu’anem trabalhar sus la diga. Vòl que fagam una traucada entre Niva e lo canal.
O anam far…
Partida tres: la fadarèla
Soi una salvatjona. Veni d’una pichona comba a l’abric de l’agach dels dieus. Noirida de nèu e de pluèja, fugissi pels travèrses en tirant ma règa.
La montanha pelada me dona de vam per conquistar la plana. Corri… Corri… E puèi, ma maire se fa acompanhar d’un long riban de sauses e de vèrnhes. Comenci a longanhejar, a folastrejar, a voler tornar enrè. Res de pus normal: mas ribas son plantadas de vinhas… e de las bonas… E lor liquor seriá melhora dins mas venas. Mas… o vos disi: un jorn de grand aigat, coma los aimi plan, raubèri qualquas barricas d’aquel nectar e puèi me sovèni pas tròp plan. Cresi qu’ai rebordelat, brandat, abocat… L’endeman, lo cap que me doliá e aviái fachas de bartas un bocin pertot. Aquelas planas emplenadas de romegàs, las vendrai trevar un jorn o l’autre, negant bèstias, ostals e crestians. Tot aquò engolit jos una fanga polida, plan polida, dins una nuèch que cap d’alba vendrà pas esclarzir, cap de luna iluminar, cap d’estèla mirgalhar.
A la debuta del mond, fasiái tot plen de riussets entre ma sòrre Garona e aquela montanha que vesi alai. Èri talament poderosa qu’ai curat un grau dusca al pus fons de la mar. Per la granda jòia dels marins de nauta mar que fan escala per veire se las putas an de polidas popas.
Mas ont mai m’amusi es quand arribi a la mar. Tota la sabla ensaja de m’arrestar. Bastís de muralhas nautas, de sabla e encara de sabla, e tot lo poder de las èrsas contra ieu.
Alara, lor fau de farças. M’en vau un bocin pus luènh e zo, un còp d’aigat, e cap a la mar per me banhar. Mas n’i a que dison que fau de malafachas. Tè! en 1300, a quicòm prèp que per ieu un jorn es pas qu’una segonda dins ma vida, m’an fach cagar totes aqueles baioneses. Alara, zo cap al nòrd e ma boca tròba una polida sortida, luènh. Mas escotatz-me plan: èra la prima; l’aire doç e la pluèja faguèron fondre tota la nèu de mas cimas. Es per aquò que trapèri una foira tala que la poguèri pas reténer dins mos budèls. Alara venguèri gròssa, gròssa. Èri una massa d’aigas fangosas e èri irresistibla. De mai mon amiga la Mar Granda aviá ela tanben sos pensaments mesadièrs. Alara, me volguèt embestiar. Se metèt en colèra: tempèsta fòrta e brutala, d’èrsas bèlas e poderosas, vent fòl, engerdable. Bastiguèt de montilhas tot lo long de las Lanas. E me tampèt la boca. E voliái cagar. Pas de sortida cap al sud, que lo ròc i es dur. Prenguèri donc un vièlh camin de mon enfància. E dins ma fugida gastèri tot: vilatges, campèstre, paluns. L’ai trobada aquela boca. Me poguèri voidar. La sonan Boca-Vièlha; mas çò que los òmes dison vièlhs, per ieu es pas tan vièlh qu’aquò. E tant pièg pels baioneses. E cric e crac mon cors es cambiat.
E tornèri miralhar lo cèl e a l’escorsa m’anèri pèrdre tornarmai dins la Mar Granda. Los batelièrs èran uroses. Sus mas aigas apasimadas, carrejavan: pèbre, lana, sal, blat, fèrre, taulas, pega, vin. Um! aquel vin! Alara, quand una pinassa es un bocin, just un bocinon, mal cargada, que clina del costat ont vòl tombar, un remolinet… Um! aquel vin qu’aimi tant!
Uèi, aquel calugàs de Foish m’a embastilhada, amb l’ajuda de Niva, marrida sòrre. Mas un jorn i tornarai, i tornarai. Que soi Ador. Flumi sens constrenchas. Soi liura… liura… e salvatjona.
E lo solelh, dapasset, monta e se fa mai caud.
Partida quatre: lo fachilièr
Soi la Maria-Joana, batèu de cabotatge pel carreg de l’esséncia. Veni cada mese de Bordèu a Baiona, mon pòrt pairal. Uèi, fa tres jorns que sèm davant la boca d’Ador a esperar. Dins una mar descadenada, ont òm diriá que cada èrsa vòl èsser pus bèla que totas las autras. Lo vent siula e vòl desbanar mas antenas. Davant ieu, dins un bolegadís de balances e de brandaments, los lums dels fars al cap de las digas. Guinhada dins un cèl negre, una mar negra, una tèrra negra. Festuc… Tap… Balòt… Cresi que vai racar… Lo corrent nos tirassa cap a la còsta. Còsta de sabla jauna. Mos motors braman e luchi dins de craïnaments de tòla jols tustes de las èrsas… Salvat… Mas al moment ont passam la barra, ausissi, plan clarament una votz manhaga, doça, determinada, a mitat salada que ditz: « Esperarem, vendrà ton torn, … un jorn… ».
Partida cinc: la mòrt.
Dins mon campèstre, fau venir de milh. Fòrça milh. E, coma o sabèm totes, per asagar las dètz ectaras de ma bòria, devi posar tota l’aiga que cal per una vila coma Tolosa. E soi pas sol dins mon campèstre a far butar de milh. E sèm a debosigar las Lanas per espandir los camps. E sèm ajudats pel temps que cada an se fa pus caud. Alara, coma la mar d’Aral, un jorn Ador serà assecada. L’aurem domdada, aquela puta…
Las cortinas tombèron… E dins lo cèl una estèla escandilhèt.
Ai escrich quauquei mòts
Sus leis alas dau temps
Leis armas son tant
Escuras de còps
Me faguèri minhòt
Sus lo vent dau desert
Dau temps dau despart
Venguèri pitòt
Me’n anèri tant luenh
Sens comptar lei sasons
E coma un resson
Tornèri mai bòn
Faguèri de vòts
‘Mbé lei mans e leis uelhs
Lisqueta anuech
Sarà uèi lo moment
L’a de gens que sabon
Coma lo temps passa
E ieu va sabi pas coma lei tempèstas
Passan sus la vida e ieu va sabi tròp
S’ai paur es de dire « te’n fagues pas »
L’a de gents sens saber tant
Coma d’argent sens sabor
Se siam ensems es que l’a
De sèns encara
Fau que m’en vagui suau
Per tornar coma un magician
Qu’ansin en sèt signes de ieu
Saupràs cu siáu e ligats coma siam
L’aurà pus de tempèsta en ton sen
Rèsta ben coma siás
Fau qu’aguessiam fisança coma nautrei fem
Per tres cents ans aurem, nos,
Bèla doça filha luenh,
La vida simpla de quand eriam enfants.
Dins lo temps dei jorns d’avans
Plegaviam d’aucèus de papier
Sus lei alas dau temps
T’espèri tant coma que la calma
Venguesse dins ton esperit
E qu’espelisse lo cant de ton còr ferit
En mila flors.
Per veire ton sorrire coma leis amics fan
Passar ma man sus ta gauta fresqueta
Coma lei gens de l’amor fan
Siam tu e ieu ensems
Lei gents d’una legenda dau Corasan.
Lo libre « Contes et récits du Colonel », la revirada dels contes e racontes del Coronèl Teyssier en francés, ven de sortir ! Esitatz pas a reservar lo vòstre !
L’edicion occitana (« Contes e racontes del Coronèl« ) es tanben disponible al COR.
Le livre « Contes et récits du Colonel », la traduction des contes et récites du Colonel Teyssier en français, vient de sortir ! N’hésitez pas à réserver le vôtre !
L’édition occitane (Contes e racontes del Coronèl ») est aussi disponible au COR.
Per clavar aquela annada de 2020 sus una nòta festiva e poetica, lo CIRDOC – Institut occitan de cultura e sos sòcis : ÒCtele , l’agéncia Sirventés, la companhiá Hart Brut e l’associacion dels Amics del CIRDÒC, vos convidan a lor Nadalet en linha !
Aqueste dijòus 17 a 18h30 en clicant sus aqueste ligam : Es Nadalet
Pour tourner la page de cette année 2020 sur une note festive et poétique, le CIRDOC – Institut occitan de cultura et ses partenaires : Òctele, Sirventés, Hart Brut et l’association des Amis du CIRDOC, vous convient à leur Nadalet en ligne !
Ce jeudi 17 à 18h30 en cliquant sur ce ligam : Es Nadalet
Enveja d’agachar un film en lenga nòstra per Nadal ? Es possible sus OcVOD, la primièra platafòrma de videò a la demanda en occitan !
Lo Diari n°58, sus l’Art dels contes, es sortit ! Viatjatz al país dels contes gentes e rufes, d’ièr e de deman, d’aquí o d’alai, amb los e las que fan viure mai qu’una literatura orala, sus : lodiari.com
Puis Lo Diari n°58, sur l’Art des contes, est sorti ! Voyagez au pays des contes gentils et rustres, d’hier et de demain, d’ici ou là, avec ceux et celles qui font vivre plus d’une littérature orale, sur : lodiari.com
Comme cada an / Come chaque année
Lo concors de novèla del Lecteur du Val : concors d’escritura de tèxte cort, en francés o en occitan, dubèrt a tot lo monde ! / Le concours d’écriture de textes courts, en français ou en occitan, ouvert à tout le monde !
Fins al 11 de febrièr 2021 / Jusqu’au 11 février 2021
Reglament aquí / Règlement ici
Lo Congrès de la lenga occitana desvolopa un novèl utís de reconeissença vocala en occitan. Per contribuir al projècte, podètz tre ara enregistrar vòstra votz sus la platafòrma ReVoc. Mai d’entresenhas aquí
La librariá del Centre Occitan Ròcaguda es dobèrta ! Esitetz pas a passar per trapar de polits presents per un Nadal en occitan !
Nos podètz contactar per mèl ( centre-occitan-rochegude@orange.fr ) o per telefon (permanéncias telefonicas de 10h-12h / 14h-18h del diluns al divendres, e 10h30-17h30 lo dimècres) per tota comanda.
Podètz tanben visitar nòstre site internet : centre-occitan-rochegude.org e vos abonar a nòstra pagina facebook : Centre Occitan Rochegude