Aquòs èra del temps que ma maire grand èra logada a Biac-Montanha, masatge que fa partida de Cantoen.
Aqui fasiá lo dur mestièr de serventa de bòria. Son mèstre, un crane coarro, s’apelava Bonian (o Boniòl). Demorèt, encò siu, cinq o sièis ans. La patrona e lo patron èron contents de sos servicis…
Un jorn lo mèstre atrapèt un maissant mal. Venguèt malaute. Malgrat los suènhs del mètge que veniá sovent lo vèire, aquò s’aplechèt pas!
La mèstra, a son torn, tombèt malauta. L’estat dels dos jasuts s’amelhorèt pas…
Los desseparèron e los metèron cadun dins una cambra. Lo medecin faguèt ço que podèt per los garir.
En aquel ostal i aviá quatre filhòtas. Al pus fotut, la parentat las sortiguèt qualques temps d’aqui, per qué prenguèsson pas mal.
Lo patron dins pauc de temps moriguèt. Coma la mèstra èra pieger, sul conselh del medecin, deguns parlèt pas de la despartida del òme.
Masque qualques jorns après, ela tanben, ne siaguèt al darrièr badalh. En res de temps l’òrra dalhara aviá segat doas vida… Lo voide se faguèt tristament sentir a l’ostalada. Los boièrs, los vailets e ma grand: la serventa, siaguèron penats d’aquel dòl.
Lo fraire del coarro, qu’èra curat dins una parròquia, venguèt. Essagèt de tot apagelar e organisar lo ben de sas nebodòtas.
Prenguèt un regidor per faire anar la bòria.
Lo prior-curat, en òmes d’afars, aprodelèt tot. Mas se malfisava de la vailetalha… Metèt e l’espròva, ma mameta, per véser sèra onèsta. Voliá saupre se la podiá gardar en son emplèc de cosinièira. Totjorn es, que li trobant pas de falta, la daissèt a la bòria. Li faguèt fisança per téner la padena e s’ocupar del mainatge…
Lo curat tornèt partir devàs sa caminada.
Dauròta se sovenguèt que la patrona, dabans que moriguèsse, i demandèt un servici.
— Se veniái a partir, Dauròtona, m’enlevaràs la baga de mon det, e de mas aurelhas los pendelhs!
Ma grand se refudèt d’o faire. Aviá paur qué aquò i portésse malur!
Tornar, la mèstra, quand se vegèt perduda i recomandèt de prendre en carga las filhonas e de plan las sonhar…
Aprèp que la mòrt agèt marridament piquat dins aquel ostal, ma grand se trobèt un pauc desalbirada.
Soscava sovent a sa paubra patrona e a tot çò que li aviá dich…
Sufis, que quinze jorns après la despardida de sa mèstra, alara qué, èra dins sa cambra e jasuda, quicòm d’anormal se passèt.
Los ridèus del lièch èron tirats per la nuèch. Se botèron a tremolar. Quicòm los saquejava. Finiguèron, quitament, per se durbir…
La Dauròta s’espauruguèt. N’estrementissiá! S’acaptèt la tèsta del lençòl e se metèt a pregar. Lo rambalh durèt un tròç de la nuèch…
Aquel eveniment se renovelava cada nuèch, a las mèimas oras. Finiguèt per ne parlar al regidor…
Lo brave òme comprenguèt que Dauròta aviá paur soleta. Anèt cercar una filha coratjosa per que jasèsse ambe la serventa…
A l’ora venguda ma grand ausis los ridèus se durbir, saqueja sa companha, que dormiá a l’espònda, per la desrevelhar. La filha se revelha mas ausiguèt res e vegèt pas gaire mai.
— Avèm aici, dins la pèça, l’ainada de las drolletas que jai en son lichon. N’avèm qu’a la revelhar!
Veirem ben se, ela ausis o vèi quicòm! diguèt la companha.
Sònan Maria, l’ainada de las filhas. La desrevelhan, après avètre alucat la candèla. Li demandan d’asulhar e d’escotar per sabèire se, ela ausissiá o vesiá quicòm?
Tant lèu que la paubreta agachèt deval lièch de Dauròta, la poguèron pas pus téner. Estrementissiá, plorava e gisclava.
— Vese ma Mamà! aqui! al ras del lièch! Vòle anar amb ela!…
Alara ma grand s’adonèt encara mai a la paur. Volguiá pas pus demorar dins aquela pèça del ostal…
L’oncle curat tornèt a Biac. S’entressenhèt per sabèire d’aquò que se passava. Apelèt Dauròta.
— Dauròta! plan lèu veiretz pas mai aquel trevadis. Anèm faire dire de mèssas, un pauc per tot dins las parròquias, per far disparéisser vòstra fantaumariá. Capitarem, qu’entendretz pas pus de trèvas! Auretz pas mai de sòmnis malvèses! Auretz la patz!
Vos caldrà assistir a tres mèssas que se diràn dins vòstra parròquia, lo mèime jorn.
Lo lendeman Dauròta anèt a Vitrac, sa parròquia. I aviá tres prèires per dire las mèssas d’òbit. Lo curat En Boniòl i diguèt.
— Anaretz a l’ofrenda. Quand asoraretz espincaretz a vòstra drecha se vesètz pas una ombra… En tornant, a vòstra plaça, fintaretz tornar-mai… Crese plan que veiretz pas res pus! Aquò serà finit per vos, a partir d’aquel moment, de vistar de trèvas!
Doncas, a la darrièira mèssa, dicha per la mòrta, un dels curats presentèt per asorar. Dauròta, coma los altres parroquians, anèt a l’ofrenda.
Al moment d’asorar fintèt del costat drech. Espaventada vegèt un ombra brilhanta, coma lo solelh, que se teniá al ras d’ela! Ne devenguèt, de subte, blanca coma de nèu. Cugèt sul pic, s’estavanir! Era tota sang-beuguda…
Praquò, agèt la fòrça de potonejar la crotz, que lo prèire presentava. Essagèt de tornar vas sa cadièira.
Agachèt, coma li aviá dich lo curat Boniòl, encara un còp a sa drecha. Vegèt res pus! L’ombra aviá disparegut! Sentèt sas cambas s’aflaquir. Defalhiguèt e s’aplastrèt sul pavat de la glèisa…
De las bonas femnas s’alancèron per li portar solatz. La sortiguèron defòra per la far revenir. Al cap d’un momenton, l’aire viu de la plaça la reviscolèt. Tornèt préner sas bonas colors…
Ma grand sentornèt a Biac-Montanha.
Un còp a la bòria, l’oncle curat la questionèt.
— De qu’avètz vist entrestant que las mèssas se disián?
— Quora ai volgut anar vas l’ofrenda a vist que li aviá una ombra lumenosa, tant clara qu’un solelh de prima, que se teniá a mon costat! En tornant d’asorar, pas mai res se mostrar. De paur me soi estavanida!
Alara lo prèire sasiguèt las mans de Dauròta.
— Vos mingrèssetz pas mai, Dauròta! Res pus vos tracassarà la nuèch. L’anma en pena es consolada!
Vòstra conducha, bona es estada! Reprenguèssetz vòstre servici en aquel ostal. Avèm besonh de vos aici e aguèssetz pus jamai paur de las trèvas!
Lo prior-curat demorèt quatre o cinq jorns de mai a Biac. Apuèi partiguèt per sa parròquia…
Jamai pus ma grand ausiguèt res la nuèch!