Butava lo blat fòra lo camp aquel ventolet caudet e lo fasiá córrer dins un cruissiment armoniós en ondadas d’aur. A l’abroa del camp, breçadas pel buf leugièr e doç coma una alisada de velós, penequejavan tres flors: un blavet, una rosèla e una margarida.

Subran, lo blavet s’exclamèt : « Soi blau e linde coma aquel cèl luminós qu’es lo plafon de la Tèrra ». A negre nuèit se para d’un fum d’estèlas beluguejantas que fa somiar los òmes.

« Ieu del vin ai la color, lo vin que fortifica e pòrta jòia al còr, mas atencion d’unes còps fa virar lo cap s’es begut sens retenguda » confessèt la rosèla.

« D’aquel blat sortirà un pan blanc coma ma coròla e daurat coma mon còr ; lo mond auràn pas jamai talent » apondèt la margarida.

Tèrra de blat, blat pan de la Tèrra ! pichona grana rossèla que se multiplica. Per qu’aquela grana poguèsse créisser tranquillament e balhar d’espigas mai que ricas, l’araire metèt tot son còr dins son trabalh per li ofrir una laura plan feconda. La biaça comola de blat en bandolièra, a passes regulars, amb un gèst mièg circular plan ritmat, lo semenaire escampava, a brand, una ponhada de granas tiradas de la biaça de contunh. Suaudament las pichonas granas butèron e venguèron un camp d’espigas majestuosas que lo solelh d’estiu tresmudèt en mar d’aur tremolanta. Lo blat cantava. Escotar aquela cançon metiá d’emocion al còr. Mas, ailas, la meisson emportèt lo blat e sa cançon. Lèu arribèt l’escodre e son armada de flagèls. Tustatz flagèls, tustatz. Espetan las espigas, espetavan de tota part e los grans sautavan coma de diablons talament uroses d’èsser desliurats d’aquel carcan d’espic, e lo ventador, qu’esperava, se metèt a bufar. Escupinhava talament de posca que se vesiá pas res a l’entorn. Mas la pichona grana rossèla ragèt de son ventre, pròpria e plan popuda.

Tanlèu lo blat al molin, la mòla se metèt a virar e a caïnar. Caïnèt tota la durada de l’esclafament, de compassion, de segur e semblava dire « E ! lo blat, te vòli pas de mal, mas, espotir es mon mestièr. Mas tu, ta mission es ben de balhar de farina e de la bona qu’es l’ama del pan ? Es coneisseire lo fornièr, te fa fisança. Veses sèm faches per nos endevenir. »

Lo fornièr emplonsèt sas mans dins aquela farina que fugissiá entre sos dets, èra doça e sentissiá bon. Lo pan serà bon. Comencèt a pastar amb sos braces musclats. La pasta prèsta la pausèt sus un lençòl e la cubriguèt amb lo plumon per que levèsse. Puèi confeccionèt de pans de tota mena: de bolas, de longs, de pichons e la torta. Los enfornèt dins lo forn calfat a la bona calor, secrèt del fornièr. La coseson acabada los tirava del forn amb la pala del margue long e los pausava sus la taula longa. Los pans cracinejavan un momenton e emplenavan lo fornial de la bona odor del pan caud. Qu’èran polits aqueles pans plan cuèches, subretot la torta gròssa amb sa crosta castanh. Èra crespilhada que dedins i aviá lo trabalh e la susor del païsan e mai lo saber far del fornièr.

Pan, noiridura vitala. Pan blanc de fèsta, pan negre de guèrra es totjorn de pan. Lo cal respectar e lo degalhar pas amai s’es dur. Òc, pichon o te disi « tant qu’auràs un croston de pan a rosigar e un veirat d’aiga, viuràs. L’ai viscut aquò, ieu. »